Over Bureau Bouwtechniek

Bureau Bouwtechniek werd 28 jaar geleden opgericht door prof. arch. Jan Moens en is een ontwerp- en adviesbureau voor architectuur, technische en duurzame renovaties.  We hebben ondertussen kantoren  in Antwerpen, Brussel,  Gent en stellen een 90-tal architecten/ingenieurs te werk. Eerder dit jaar evolueerden we naar een werker-coöperatie, voor ons het enige duurzame ondernemingsmodel dat ons in staat stelt onze doelen op lange termijn te blijven realiseren. 

BB’ers hebben een bovengemiddelde passie voor de techniek van het bouwen. We gaan daarbij geen enkel detail uit de weg. Omdat onze mensen van alle bouwtechnische markten thuis zijn, zetten we graag onze tanden in ambitieuze bouwprojecten. We dromen van meer menselijkheid en duurzame partnerships die inzetten op een volhoudbare wereld. Dat doen we door advies te verlenen om gebouwen juister te ontwerpen, te bouwen en onderhouden. In elke samenwerking die we aangaan nodigen we onze partners uit deze ambitie samen met ons te onderschrijven. 

We stonden in het verleden aan de zijde van Nextensa voor de realisatie van de renovatie van het Koninklijk Pakhuis (2000), de bouw van het Herman Teirlinckgebouw (2017), de renovatie (2018) én de nieuwbouw (2020) van de Gare Maritime en de renovatie van het Atelier des Tracteurs (2023). 

Vandaag zetten we in Brussel mee onze schouders onder Hotel Le Nouveau Palace, Kanal Centre Pompidou, Kantoorgebouw Aarlen Trier, Abdij van Vorst en de school De Puzzel. Reeds op ons palmares in de hoofdstad prijken de haalbaarheidsstudie van Royale Belge, het nieuwe kantoor van Buildwise, Kunsthuis Art Basics for Children, cultuurcentrum MAD, de dakrenovaties van de Expo paleizen, wooncomplex Léopold Village en de vernieuwing van de gevels van de pensioentoren.

Coördinerend en uitvoerend architect

Wij zijn overkoepelend uitvoerend en coördinerend architect van project Lake Side. Ook de EPB-verslaggeving behoort tot onze opdracht.

Lake Side  omvat 17 gebouwen,  waaraan 7 ontwerpend architecten en een landschapsarchitect in nauwe relatie met ons en de Bouwheer Nextensa samenwerken. Er worden 140.000 m² opgetrokken aan appartementen, binnentuinen, kantoren, retail en équipement public. Opbergruimten, fietsenstallingen voor 1800 fietsen  en een gedeelde ondergrondse parking zijn voorzien. Ons architecten- en expertenteam voor Lake Side is 17 BB’ers groot. 

Zie daar onze grootste uitdaging als overkoepelend uitvoerend en coördinerend architect: een strategie ontwikkelen die uniformiteit brengt in de manier van bouwen en materiaalkeuzes over alle gebouwen en bestemmingen heen.

Efficiënt bouwen

Om de samenwerking op deze schaal en met deze complexiteit te stroomlijnen tot een bevattelijk geheel, hebben we de site ingedeeld in bouwteams. Op dat van de coördinatie na, werden de gebouwtypes van de 17 gebouwen als leidraad genomen om tot een onderverdeling in teams te komen. Zo definieerden we bouwteams rond de parking, torens, hoogbouw, hout en middelgrote gebouwen.    

We hebben een planning ontwikkeld die de coördinatie van de zeven architecten, die tegelijkertijd aan zeventien gebouwen en een parkeergarage werken, afstemt op de procedure van de vergunning. Het opmaken van de nodige documenten voor de vergunningsaanvraag namen wij voor onze rekening.

De bouwmethodiek en strategieën rond materiaalgebruik werden in samenspraak met de architecten verfijnd tot op gebouwniveau. Pas nadat op dit niveau alles tot in de kleinste details uitgekiend en geoptimaliseerd werd, maakten we de vertaalslag naar het niveau van de site. Dit resulteerde in een robuust en toekomstbestendig basisontwerp waarop de ontwerpers hun creativiteit konden botvieren. 

In concreto wil dit zeggen dat we de architecten bij de start van het project een bouwtechnische context hebben gegeven die richtlijnen bevat voor de samenstelling van vloer-, gevel- en wandpakketten en over het gebruik van materialen. Een duurzame materiaalkeuze over de hele site vermindert nl. niet alleen de complexiteit van materialen op de bouwplaats, maar vergemakkelijkt ook het transport, de montage en het beheer van afvalstromen. Ook richtlijnen over hoe de gebouwlagen met de langste levensduur zo flexibel mogelijk kunnen gerealiseerd worden zodat ze geschikt zijn voor toekomstige invullingen maken deel uit van de voorgelegde bouwmethodiek. 

Door dit doordacht streven naar uniformiteit in de manier van bouwen zijn de technische kwaliteit en efficiëntie vanaf het begin gewaarborgd. Het team overtuigen deze gedeelde methodiek als de meest efficiënte manier van bouwen te omarmen, behoort eveneens tot de taak van de coördinerend architect.

Biobased onderzoek

Voor Nextensa is het kantorencomplex Treebune, een ontwerp van het Deense bureau 3XN, een ambitieus houtbouw project dat verdere stappen wil zetten in duurzaam bouwen. De ambitie van Nextensa om circulariteit te bevorderen stimuleerde ons om ons onderzoek naar het hergebruik van materialen en het gebruik van biogebaseerde  materialen te intensiveren. We legden de fundamenten voor een gebruiksvriendelijke databank die ons in staat stelt voor elk project dat door onze handen gaat biogebaseerde alternatieven op tafel te leggen.

Naast een lijst van biogebaseerde alternatieven voor klassieke materialen, geeft elk zoekresultaat ook een vergelijking van deze alternatieven op basis van diverse parameters.  De databank bevat naast materiaalspecifieke parameters ook parameters op maat van BB met betrekking tot uitvoering en detaillering en aangevuld met lessons learned van collega’s.

Onze focus ligt daarbij niet enkel op afwerkingsmaterialen. Ook de grote ‘onzichtbare’ oppervlaktes zoals bijvoorbeeld isolatie en chape worden in kaart gebracht. Vloeren vertegenwoordigen substantiële oppervlaktes in een gebouw. Het heeft weinig zin om voor de afwerkingslaag een biobased alternatief te gebruiken terwijl de onderliggende laag in cement opgetrokken wordt.  

Treebune is een voorbeeldproject dat een betekenisvolle verandering teweeg kan brengen in duurzaam bouwen. 

Kom zeker eens een kijkje nemen naar de tentoonstelling van biobased bouwmaterialen in ons kantoor in Brussel. (Die u alle dagen tijdens de kantooruren vrij kan bezoeken. Als u daar graag een woordje uitleg bij had, moet u even een afspraak maken.)

Doorgedreven digitale benadering in 3D

Om een project als Lake Side te doen slagen was het noodzakelijke de richtlijnen die we hebben opgebouwd voor bouwmethodiek en materiaalgebruik beschikbaar te maken in een virtuele omgeving voor alle ontwerpers op hetzelfde moment. 

Onze BIM-experten ontwierpen op basis van point cloud metingen conform het masterplan van het Nederlandse architectenbureau MVRDV en in dialoog met de architecten een gedetailleerd sitemodel. De introductie van de stedenbouwkundige randvoorwaarden (gabarietmodel) visualiseerde de context waarbinnen het masterplan gerealiseerd kon worden. Door de fysieke meetnagels op de site te digitaliseren kregen de ontwerpers duidelijke contouren waarbinnen hun ontwerp kon landen. A.d.h.v. statische MasterplanVolume-modellen legden we het volumetrische concept van het masterplan vast. Zij zijn het nulpunt van waar de architecten starten en bieden MVRDV de mogelijkheid de ontwerpmodellen te toetsen aan het stedenbouwkundig concept. Van elk project op de site werd een generisch model voorzien. Deze dynamische modelvariant van de architectuurmodellen wordt voortdurend gesynchroniseerd waardoor hoofd- en bijzaak sneller van elkaar gescheiden worden en het exporteren van plannen performanter verloopt. 

Simultaan bouwen in een digitaal universum creëert een open en directe communicatie tussen alle leden van het ontwerpteam. De architecten konden in real time gluren bij de buren en meevolgen hoe hun gebouw evolueerde.

Digitale duurzaamheid

We hebben alle architectenbureaus opgelegd om vanaf dag één in een BIM omgeving hun ontwerp zichtbaar te maken. De gemodelleerde uniformiteit die zo ontstaat maakt dat deze modellen breed inzetbaar zijn. Zowel als digitaal archief van bouwmaterialen maar ook om de flexibiliteit van de plateaus te berekenen. Als we in de toekomst bijvoorbeeld willen weten hoeveel m² gipskartonwanden wanden er in project Lake Side zit, kan dat door een eenvoudige zoekopdracht. 

Samen met Nextensa verkregen we een subsidie van Vlaanderen Circulair en VLAIO voor ons onderzoeksproject ‘circulaire modelomgeving van residentiële projecten’. We hielden in dit traject de mogelijkheden om tijdens het ontwerpproces gefundeerde circulaire keuzes te maken tegen het licht. Bedoeling is om zowel de ontwerper als de bouwheer en/of de koper inzichten bij te brengen én sector overschrijdende kennis op te bouwen. Hoe vroeger in het proces circulaire keuzes kunnen gemaakt worden, hoe beter deze ingebed zitten in het gebouw. 

Het Lake  Side project deed dienst als casestudy. Het onderzoeksproject omvatte drie belangrijke fasen: het opstellen van een programma van eisen, het ontwikkelen van een framework op basis daarvan, en het creëren van een tool om circulaire aspecten in projecten te analyseren. Samen met Nextensa ontwikkelden we een tool die circulaire aspecten uit het framework kan analyseren in Revit-modellen met verschillende modeleerstrategieën. Samen met ACA-group (gespecialiseerd in de ontwikkeling van applicaties en online tools) werkten we een voorstel voor een prototype van een website uit om de resultaten van de analyses te communiceren naar bouwheren en potentiële kopers. Om deze analyses nog toegankelijker te maken en bijgevolg meer impact te geven, zal de implementatie van een circulaire score een logische vervolgstap staan. Wordt vervolgd dus.

Hoe pakken wij het project aan? 

Elk project is voor ons uniek. Elke samenwerking ook. Dito onze zoektocht naar de meerwaarde die wij kunnen toevoegen aan beide. We starten onze projecten steevast met een optimalisatie van het proces op maat van het project. Voor Lake Side heeft dit geleid tot een voor ons bureau unieke werkmethodiek waarbij we ons 17-koppig team opgedeeld hebben in thematische werkgroepen die elke vanuit een expertise (gevel, brand, water, TOTEM, etc.) een plan van aanpak uitwerkten voor de gehele site. Gebouwoverschijdend dus. Door een overkoepelende gecoördineerde aanpak van deze verschillende interne experten teams zijn we erin geslaagd essentiële bruggen te slaan tussen disciplines en onderzoeken zoals de circulaire modelomgeving of het biogebasseerd materiaalonderzoek, waterbeheersing en klimaatdaken.

Over de samenwerking met andere partijen?

De samenwerking tussen de verschillende architectenbureaus verloopt zeer constructief. Dat is het vermelden waard omdat geen van deze architecten betrokken was bij de samenstelling van het team. Daarbij komt nog de spreidstand die elke ontwerper ervaart tussen architectonisch inpassen en opvallen. 

Naast de samenwerking met alle bureaus op masterplan niveau vormen we ook op het niveau van elk gebouw een uniek team met elke ontwerper. Elk bureau legt andere accenten. Ook in hun verwachting naar ons toe. Het is aan ons om daar een juist evenwicht in te vinden. In tegenstelling tot de uniformiteit op masterplan niveau is elke samenwerking op dit niveau maatwerk. Dat maakt het boeiend en leerrijk.

We zijn Nextensa dankbaar dat ze met ons in zee gegaan zijn. Een project als Lake Side laat zijn sporen na. Behalve de schaal van dit project onthouden we zeker ook het innovatieproject Circulaire modelomgeving dat we samen met Nextensa gerealiseerd hebben. Zij hebben de duurzaamheidslat voor Lake Side in de ontwerpfase hoog gelegd. 

Meewerken aan de stad van overmorgen

Onze wereld evolueert aan een ongeziene snelheid. Ook de bouw- en bouwproductensector staan voor enorme uitdagingen: het tekort aan arbeidskrachten en grondstoffen, de toenemende klantenverwachtingen, de verantwoordelijkheid ten aanzien van het klimaat.  De laatste fase van de Tour &Taxis site, het grootste woon- en kantoorproject van Brussel, zal klaar zijn na 2030. Dit betekent future-proof bouwen (op dit moment future-proof concipiëren), het strikt naleven van de Europese reglementeringen en verwachtingen (voor zover deze er al zijn) en zonder glazen bol een kleine stad van niets opbouwen. Dit is een enorme opgave en uitdaging. Eentje naar de kolf van ons bureau. Wij ambiëren om na 2030 met een minimum aan “hadden we maar” of “hadden we dat geweten” en trots, vanaf de vijvers samen met alle architecten naar “ons” project te kijken.